Format numer 79-80

Drodzy Czytelnicy!

Związki słowa z obrazem, albo ujmując szerzej: literatury (a więc poezji, prozy czy eseju) ze sztukami wizualnymi są znane i pielęgnowane od dawna, a faktycznie już niemal od przykładów dzieł starożytnych. Również, co należy podkreślić, zauważalną trwałość inspirowania się przez sztuki piękne przekazami literatury, a współcześnie wręcz o spójności i wzajemnym wzmacnianiu się wytworów tych odmiennych mediów. Co tylko świadczy o tym, że sztuka – efekt wszelkiej twórczości artystycznej – jest jedna, tylko różne i różniące bywają jej przejawy oraz źródła (medialne) bądź zastosowane środki realizacji. Stąd znane i podkreślane są od dawna tzw. korespondencje sztuk, czyli związki różnych mediów w synestezji np. słowa i obrazu lub w synergii wielu środków służących wzmocnieniu danej wypowiedzi – dzisiaj nazywanej: intermedialną. Wreszcie mówić tu można o wielowątkowych „pograniczach” między sztukami, w tym o przełożeniu dzieła z jednego medium na inne. Takim przykładem może być choćby ekfraza jako kongenialny poetycki wyraz dzieła wizualnego – co samo w sobie jest osobnym artefaktem.Nie dziwią więc próby pisania wierszy czy esejów – odnoszących się do konkretnego dzieła wizualnego czy łączącego w sobie narrację (słowa) oraz obrazy (np. fotografie), przy wspomaganiu się tym samym w budowaniu ekspresyjnego przekazu. To „mieszanie” różnych środków wypowiedzi jest charakterystyczne dla współczesnych manifestacji typu performance – gdzie związki słowa, ruchu, muzyki i form wizualnych są traktowane literalnie, a idąc wzorem wagnerowskich oper, współczesne widowiska teatralno-muzyczne łączą się nadto ze skomplikowanymi projekcjami z pomocą sprzętu komputerowego, służącego scenografii i animacji oraz kreowaniu wirtualnych światów 3D. Multimedializm dzisiejszej sztuki obejmuje zatem praktycznie wszystkie jej przejawy, w tym sztukę słowa, czyli literaturę – co staramy się przypomnieć naszym Czytelnikom we wprowadzeniu w tę problematykę (por. artykuły M. Michałowskiej, Ł. Huculaka i T. Złotorzyckiego) oraz prezentując różne przykłady postaw indywidualnych oraz wydarzeń zbiorowych, odnoszących się do dominującej w tym numerze „Formatu” tematyki.Jak atrakcyjnym zagadnieniem są ścisłe związki słowa z obrazem, świad-czą chociażby przykłady tzw. poezji konkretnej czy wprost „gry słowem” w pra- cach czysto wizualnych, a także teoretyczne interpretacje o tzw. zwrocie ikonicznym we współczesnej kulturze. Nie wszystkie przykłady tych wza¬jemnych związków i uzależnień słowa i obrazu mogły znaleźć w tym zeszycie pisma swe omówienie, ale – przypominamy – pisaliśmy o nich we wcześniejszych wydaniach „Formatu”. Traktujemy zatem wiodącą tematykę tego numeru jako ciąg dalszy zamieszczanych na naszych łamach relacji o związkach przekazów słownych z ikonicznymi, o myśleniu słowami i obrazami. Życzymy owocnej lektury i wizualnych wrażeń.

Andrzej Saj

TEMATY
4. Marianna Michałowska. Pisanie o fotografii – szkic typologiczny
8. Łukasz Huculak. Niepoczytalność obrazu. Literatura o sztuce i litera w obrazie
13. Tadeusz Złotorzycki. Syntezy i defekta

POSTAWY
16. Mieczysław Szewczuk. Malarze wobec literatury
19. Roger Piaskowski. Alchemia Małgorzaty Maćkowiak
23. Ewa Sonnenberg. Droga do wnętrza, o malarstwie Iwony Wojewody
25. Piotr Głowacki. Czym jest realizm?
28. Agata Wieczorek. Uczta dla wzroku czyli o twórczości Macieja Durskiego
30. Maria Kępińska. O reliefach i rzeźbach W. Przyłuskiego
32. Małgorzata Wróblewska Markiewicz. Ewa Maria Poradowska-Werszler i miękkie medium – 50 lat twórczości
34. Monika Braun. Piętno a rebours
38. Monika Braun. Imiona wody
42. Grzegorz Dziamski. Polityka interpretacji
46. Gabriela Dragun. Piekło rozdzielenia
49. Piotr Głowacki. O śrubie, która została gwoździem programu
50. Mieczysław Szewczuk. Leszka Sobockiego autobiografia na tle historii Polski
54. Krzysztof Jurecki. Spojrzenie na całość
58. Hanna Kostołowska. Piękno zapomnienia i destrukcji w fotografiach Waldemara Śliwczyńskiego
62. Jacek Dehnel. Skandalista z Mannheim
64. Agnieszka Bandura. Małe obrazy Łukasza Huculaka
68. Łukasz Huculak. Mapa i Terytorium
70. Katarzyna Zahorska. Wrocławska Stolica Kultury, czyli o niebezpieczeństwach demokracji w sztuce
74. Łukasz Kropiowski. Pieśni wystawione
77. Alicja Klimczak-Dobrzaniecka. SURVIVAL 16. „Kapitał”
80. Andrzej Saj. W równowadze
84. Katarzyna Zahorska. Gadatliwość sztuki, czyli o obecności literatury we współczesnym malarstwie i rzeźbie na przykładzie wystawy Pięć panien roztropnych i jeden mężczyzna lekkomyślny we wrocławskiej Galerii Miejskiej
88. Krzysztof Jurecki. Lubi czy nie lubi? O Fotofestiwalu w Łodzi
92. Krzysztof Ligęza. Miesiąc o fotografii w Krakowie
96. Mateusz Palka. „Winter swimmers” Radka Kalhousa i „Metropolight” Davida Gaberlego
99. Ewa Sonnenberg. Bestie i piękno, o wystawie Jacka Samotusa „Girls and Flowers”
102. Piotr Jakub Fereński. Obce ciała w sanatorium

KONTAKTY
106. Alexandra Hołownia. Nie potrzebujemy kolejnego bohatera – 10. Berlin Biennale
109. Alexandra Hołownia. Pomysł na targi sztuki – Fridge Art Fair Nowy York 2018
112. Dorota Koczanowicz. Lustro sztuki
114. Renata Tańczuk. Kwiaty zła w gabinecie osobliwości Carolein Smit

MOTYWY 1
116. Magdalena Samborska. Moda jako Inny sztuki
118. Justyna Teodorczyk. Czy biżuteria czaruje? O iluzji sztuki na przykładzie Legnickiego Festiwalu SREBRO
120. Elżbieta Wernio. Festiwal Scenografii i Kostiumów
122. Iza Jóźwik. Pomiędzy fantazmatem a rzeczywistością Teatro Ricordi Elżbiety Terlikowskiej

MOTYWY 2
124. Magdalena Barbaruk. Biuro Wystaw Literackich
127. Maria Marszałek. Poeci o poetach w Muzeum Pana Tadeusza
130. Dochodząc do Różewicza. Z Januszem Stankiewiczem rozmawia Mateusz Palka
132. Wiesława Hołyńska. Panmaskarada

REMINISCENCJE
134. Marta Czyż. Architekt w służbie eksperymentu
136. Bernard Fauchille. Groupe de Recherche d’Art Visuel (GRAV) – 1966 - 1968
139. Aleksandra Suchecka. Uwaga, idzie!
140. Bożena Kowalska. Dorota Grynczel (1950–2018)

RELACJE
142. Zyta Misztal v. Blechinger. Duchy Piasku
144. Alicja Jodko. „Entropia rośnie v.3.0”
147. Urszula Gralak. Arlecchino we Wrocławiu
148. Andrzej Ostoja-Solecki. Nestor malarstwa
149. Bożena Kowalska. Geometria i piękno
150. Magda Podsiadły. Ludzie boją się szczęścia, czyli Tomek Sikora fotografuje „Kapitalnie!”

INTERPRETACJE
152. Anna Szary. Forum Nowych Autonomii Sztuk w obronie niezależności sztuki
153. Elżbieta Łubowicz. RZECZY W DRODZE
154. Elżbieta Łubowicz. KONCERT NA ŁĄKĘ
155. Piotr Jakub Fereński. Jedzenie i sztuka

KORESPONDENCJE
156. Janusz Jaroszewski. List do rodaków z paryskiej emigracji
158. Jerzy Kosałka. Projekt nierozdzielania recenzji sztuki z dziennikarstwem śledczym
160. (z cyklu: Rozważania psychoprzedmiotowe) Andrzej Kostołowski. BUTY